Γνώση

Καλημέρα και καλό μήνα σε όλες τις φίλες και τους φίλους! 

Τι είναι σαφής και ασαφής γνώση, διακριτή και συγκεχυμένη, πλήρης ή ελλιπής, ενορατική και υποθετική. Ονοματικός, πραγματικός, αιτιώδης και ουσιώδης ορισμός.

Για να κατανοήσουμε καλύτερα την φύση των ιδεών, θα πρέπει να αναφερθούμε συνοπτικά στα διάφορα είδη γνώσης. Όταν μπορώ να αναγνωρίσω ένα πράγμα μεταξύ άλλων, χωρίς να είμαι σε θέση να πω σε τι συνίστανται οι διαφορές ή οι ιδιότητές του, η γνώση που έχω είναι συγκεχυμένη.

Κατ' αυτόν τον τρόπο, μερικές φορές γνωρίζουμε με σαφήνεια, χωρίς να έχουμε την παραμικρή αμφιβολία, αν ένα ποίημα ή ένας πίνακας ζωγραφικής είναι καλοφτιαγμένα ή κακοφτιαγμένα, επειδή υπάρχει κάτι ακαθόριστο που μας ευχαριστεί ή μας σοκάρει.

Όταν, όμως, μπορώ να εξηγήσω τις ενδείξεις που έχω, η γνώση είναι διακριτή. Ο δοκιμαστής πολύτιμων μετάλλων έχει διακριτή γνώση του αντικειμένου του γιατί μπορεί να ξεχωρίσει τον αληθινό από τον ψεύτικο χρυσό, υποβάλλοντας το μέταλλο σε ορισμένες δοκιμασίες, ή χρησιμοποιώντας χαρακτηριστικά που ορίζουν τον χρυσό.

Η διακριτή γνώση, όμως, έχει διάφορες βαθμίδες, επειδή συνήθως οι έννοιες που εισέρχονται στον ορισμό χρήζουν και οι ίδιες ορισμού και μπορούμε να τις γνωρίσουμε μόνο συγκεχυμένα.

Όταν, όμως, γνωρίζουμε διακριτά οτιδήποτε εισέρχεται σε ένα ορισμό ή σε μια διακριτή γνώση - ακόμα και τις πρωταρχικές έννοιες - αυτή την γνώση την ονομάζω πλήρη. Και όταν το πνεύμα μου κατανοεί ταυτόχρονα και διακριτά κάθε πρωταρχικό συστατικό μιας έννοιας, έχει ενορατική γνώση αυτής της έννοιας, κάτι που είναι αρκετά σπάνιο.

Οι περισσότερες ανθρώπινες γνώσεις είναι συγκεχυμένες ή υποθετικές.

Είναι χρήσιμο επίσης να διακρίνουμε τους ονοματικούς από τους πραγματικούς ορισμούς. Όταν υπάρχει αμφιβολία για την δυνατότητα της οριζόμενης έννοιας, τότε έχουμε να κάνουμε με έναν ονοματικό ορισμό. Αν πω, για παράδειγμα, ότι ένας ατέρμων κοχλίας είναι μια γραμμή της οποίας τα μέρη είναι συμπίπτοντα ή μπορούν να τοποθετηθούν το ένα πάνω στο άλλο, εκείνος που δεν γνωρίζει τι είναι ένας ατέρμων κοχλίας μπορεί να αμφιβάλλει για την δυνατότητα μιας τέτοιας γραμμής - αν και πρόκειται πράγματι για μια ιδιότητα του ατέρμονα κοχλία, διότι οι άλλες γραμμές, των οποίων τα μέρη είναι συμπίπτοντα (η περιφέρεια του κύκλου και η ευθεία γραμμή είναι οι μοναδικές), είναι επίπεδες, δηλαδή μπορούν να περιγραφούν in plano. Αυτό φανερώνει ότι κάθε σχετική προς το πράγμα ιδιότητα μπορεί να χρησιμεύσει σε έναν ονοματικό ορισμό, αλλά όταν η ιδιότητα κάνει γνωστή τη δυνατότητα του πράγματος, τότε καθιστά τον ορισμό πραγματικό.

Όσο κατέχουμε μόνο έναν ονοματικό ορισμό, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τις συνέπειας που συνάγουμε από αυτόν, διότι αν ο ορισμός αυτός κρύβει μια αντίφαση ή μια αδυνατότητα, τα συμπεράσματά μας μπορεί να είναι αντίθετα.

Γι΄ αυτόν τον λόγο, οι αλήθειες δεν εξαρτώνται διόλου από τα ονόματα και δεν είναι διόλου αυθαίρετες, όπως πίστεψαν ορισμένοι νεόκοποι φιλόσοφοι.

Τέλος, υπάρχει διαφορά ακόμη και ανάμεσα στα είδη των πραγματικών ορισμών, διότι όταν η δυνατότητα δεν αποδεικνύεται παρά μόνο εμπειρικά - όπως συμβαίνει με τον ορισμό του υδράργυρου του οποίου γνωρίζουμε την δυνατότητα, επειδή ξέρουμε ότι ένα τέτοιο σώμα υπάρχει πραγματικά και είναι ένα υγρό εξαιρετικά βαρύ και, ωστόσο, αρκετά πτητικό - ο ορισμός είναι απλά πραγματικός και τίποτα περισσότερο. Όταν, όμως, η απόδειξη πραγματοποιείται a priori, ο ορισμός είναι πραγματικός και αιτιώδης - όπως όταν εμπεριέχει την δυνατή γένεση του πράγματος.

Και όταν ο ορισμός ωθεί την ανάλυση μέχρι τις πρωταρχικές έννοιες, χωρίς να υποθέτει τίποτα που να χρήζει a priori απόδειξη, τότε είναι τέλειος ή ουσιώδης.

Σε ποια περίπτωση η γνώση μας συνάπτεται με την θεώρηση της ιδέας.

Είναι φανερό πως όταν μια έννοια είναι αδύνατη, τότε δεν έχουμε καμία ιδέα γι΄ αυτήν. Και όταν η γνώση δεν είναι παρά υποθετική, δεν μπορούμε να προβούμε στη θεώρηση της ιδέας της, ακόμα και αν την είχαμε. Διότι μια τέτοια έννοια δεν μπορεί να γνωσθεί παρά μόνο με τον ίδιο τρόπο των κρυφίως αδύνατων εννοιών, και αν είναι δυνατή, δεν το μαθαίνουμε με αυτόν τον τρόπο γνώσης.

Για παράδειγμα, όταν σκέφτομαι τον αριθμό 1000 ή ένα χιλιόγωνο, συνήθως το κάνω χωρίς να θεωρώ την ιδέα (όπως όταν λέω ότι το 1000 είναι δέκα φορές το 100), χωρίς να σκέφτομαι τι είναι το 10 και το 100, επειδή υποθέτω ότι το γνωρίζω και δεν πιστεύω ότι χρειάζεται να κάνω μια παύση για να το συλλάβω νοητικά.

Έτσι, ενδεχομένως να σφάλλω - όπως συμβαίνει αρκετά συχνά άλλωστε - για μια έννοια που υποθέτω ή πιστεύω ότι την κατανοώ, αν και στην πραγματικότητα είναι αδύνατη, ή, τουλάχιστον, ασύμβατη με τις υπόλοιπες στις οποίες την συνδέω, και είτε σφάλλω είτε όχι, αυτός ο υποθετικός τρόπος κατανόησης παραμένει ο ίδιος.

Συνεπώς, βλέπουμε την ιδέα στο σύνολο της μόνο όταν η γνώση των συγκεχυμένων εννοιών είναι σαφής, ή όταν η γνώση των διακριτών εννοιών είναι ενορατική.

Τίποτα δεν μπορούμε να μάθουμε που να μην έχουμε ήδη την ιδέα του στο μυαλό μας, η οποία είναι σαν την ύλη από την οποία διαμορφώνεται αυτή η σκέψη. Και αυτό το κατανόησε εξαιρετικά ο Πλάτωνας, όταν πρόκρινε την θεωρία της ανάμνησης, η οποία είναι πολύ ορθή, αρκεί να την εκλάβουμε σωστά, εξαλείφοντας το σφάλμα σχετικά με την προΰπαρξη και να μην φανταστούμε διόλου ότι η ψυχή οφείλει ήδη να έχει γνωρίσει και να έχει σκεφτεί διακριτά στο παρελθόν ό,τι μαθαίνει και σκέφτεται τώρα.

Αυτό φανερώνει ότι η ψυχή μας τα γνωρίζει δυνητικά όλα αυτά και δεν χρειάζεται παρά να έχουμε την προσοχή μας στραμμένη πάνω τους. Συνεπώς, η ψυχή μας έχει τουλάχιστον τις ιδέες από τις οποίες εξαρτώνται αυτές οι αλήθειες. Μπορούμε μάλιστα να πούμε ότι κατέχει ήδη αυτές τις αλήθειες, αν τις θεωρήσουμε ως σχέσεις των ιδεών.  

……………………………………………………………………………………………………………………………………

«Όταν δεις το πρόσωπο του θύματος ήρεμο και θλιμμένο, μ΄ ένα ανήμπορο βλέμμα στα μάτια να είσαι σίγουρος ότι μια ακόμα Δολοφονία του Χριστού θα διαπραχτεί σύντομα»

ΕΙΝΑΙ πιθανό, ένας παγιδευμένος να βγει από την παγίδα του. Όμως, για να δραπετεύσει κάποιος από μια φυλακή, πρέπει πρώτα να παραδεχτεί ότι βρίσκεται στη φυλακή.

H σκέψη μου μού λέει. «Πες την αλήθεια, ότι κι αν αυτό σου κοστίσει». O Ανθρωπάκος μέσα μου λέει. «Είναι ηλίθιο να εκτίθεσαι στον  Ανθρωπάκο, να εγκαταλείπεσαι στο έλεος του».

O  Ανθρωπάκος δε θέλει να ακούει την αλήθεια για το άτομο του.

Δε θέλει να αναλάβει τη μεγάλη ευθύνη που έπεσε στα χέρια του. Θέλει να παραμείνει Ανθρωπάκος ή να γίνει ένας μεγάλος  Ανθρωπάκος. Θέλει να γίνει πλούσιος ή αρχηγός κόμματος ή διοικητής ή γραμματέας του τάδε συλλόγου. Δε θέλει όμως να αναλάβει ευθύνες για την εργασία του, για την παροχή τροφής, για την ανεύρεση κατοικίας, για το κυκλοφοριακό, για την παιδεία, για την έρευνα, για την διοίκηση ή οτιδήποτε άλλο».

Για το λόγο αυτό σε φοβάμαι, Ανθρωπάκο, σε φοβάμαι θανάσιμα. Γιατί η μοίρα της ανθρωπότητας εξαρτάται από σένα. Σε φοβάμαι γιατί δεν υπάρχει τίποτα που να αποφεύγεις τόσο πολύ όσο αποφεύγεις τον εαυτό σου. Είσαι άρρωστος, πολύ άρρωστος, Ανθρωπάκο. Δεν είναι δικό σου λάθος. Μα φέρνεις την ευθύνη να απαλλαχτείς από αυτή την αρρώστια σου. Θα είχες από καιρό πετάξει από το σβέρκο σου τους καταπιεστές, αν δεν είχες δείξει ανεκτικότητα στη καταπίεση και αν, συχνά, δεν την είχες υποστηρίξει.

Οι αληθινές σκέψεις συνοδεύονται από σωματικά ερεθίσματα κι εσύ φοβάσαι το σώμα σου. Πολλοί μεγάλοι άνθρωποι σου το είπαν: «τράβα πίσω στις ρίζες σου, άκου την εσωτερική φωνή σου, ακολούθησε τα πραγματικά αισθήματα σου, καλλιέργησε την αγάπη». Μα εσύ ήσουν κουφός στις συμβουλές τους, γιατί έχασες την ικανότητα να ακούς αυτές τις λέξεις. Έτσι, χάθηκαν οι φωνές στην απέραντη ερημιά κι οι μοναχικοί ντελάληδες αφανίστηκαν στο βάραθρο της εσωτερικής κενότητας σου, Ανθρωπάκο.   

Ξέρω ότι είσαι πλάσμα σοβαρό, αξιόπιστο και εργατικό, σαν το μυρμήγκι ή τη μέλισσα. Το μόνο που ήθελα να κάνω ήταν να ξεσκεπάσω τον  Ανθρωπάκο μέσα σου, που σου καταστρέφει τη ζωή για χιλιάδες χρόνια. Είσαι ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ, Ανθρωπάκο, όταν δεν είσαι μικρός και μικροπρεπής. Ή σπουδαιότητα σου, Ανθρωπάκο, είναι η μόνη ελπίδα που απέμεινε.  

Ακολούθησε τη φωνή της καρδιάς σου, ακόμα κι αν σε οδηγεί  έξω από το μονοπάτι των άτολμων ψυχών. Να μη γίνεσαι σκληρός και να μην πικραίνεσαι, όταν η ζωή καμιά φορά σε βασανίζει.

Και αγκάλιασε τον γιο σου ή την κόρη σου όταν σε ρωτάει «πατέρα ό ήλιος έφυγε. Που πήγε; θα ξαναγυρίσει γρήγορα;» Και απάντησε του, « ναι θα ξανάρθει γρήγορα για να μας ζεστάνει».

«Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία», μάς λέει ο ποιητής Ανδρέας Κάλβος. Και εγώ προσθέτω: Τόλμη για να κινηθείς προς την ελευθερία, και αρετή για να μην την ξανασκλαβώσεις…

Διαφορετικά…

Πηγές

Leibniz ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΕΡΓΑ Εκδόσεις ΑΜΟΛΓΟΣ

« Η Δολοφονία του Χριστού», Βίλχελμ Ράϊχ, Εκδόσεις Αποσπερίτης

 «Άκου Ανθρωπάκο», Βίλχελμ Ράϊχ, Εκδόσεις Αποσπερίτης

Βίλχελμ Ράϊχ : http://panagiotispsarros.blogspot.gr/2012/03/blog-post_22.html