Προγεννητική και Περιγεννητική Ψυχολογία

Είναι γνωστό πλέον ότι η στιγμή της σύλληψης κρατά ένα από τα πιο σημαντικά κλειδιά στην ικανότητα να δημιουργούμε ή να καταστρέφουμε σχέσεις στην υπόλοιπη ζωή μας.

Η κύηση είναι το πρώτο και πιο ζωτικό περιβάλλον που έχουμε ποτέ. Στην περίοδο αυτή δημιουργείται το λεγόμενο Συναισθηματικό DNA το οποίο έχει ευθύνη για την μετέπειτα συναισθηματική και κοινωνική μας ανάπτυξη.

Κάθε γεγονός που βιώνουμε στην ζωή μας έχει σχέση με αυτήν την περίοδο (π.χ. το εάν η σύλληψη υπήρξε πλήρης ή ατελής σε ψυχοπνευματικό επίπεδο). Εξετάζοντας λοιπόν το προγεννητικό αυτό διάστημα βγάζουμε συμπεράσματα για τους λόγους που πιθανόν νιώθουμε ανασφάλειες, φοβόμαστε, διαλύουμε τις σχέσεις μας ή καταλήγουμε να είμαστε πάντα θύματα.
Μαθαίνοντας σιγά-σιγά απαλλάσσουμε τον εαυτό μας από μη αποδοτικές συμπεριφορές  και τον ετοιμάζουμε να δεχτεί νέα δεδομένα και να δρα σωστότερα στις καταστάσεις.

Κάθε άνθρωπος που ετοιμάζεται να γίνει μητέρα ή πατέρας, είναι ωφέλιμο να έχει εργασθεί με τον εαυτό του προσπαθώντας να κατανοήσει όποιες εγγραφές υπάρχουν από τη μέρα της σύλληψης του. Σίγουρα τις περισσότερες φορές έχουμε άγνοια αυτής της διαδικασίας μιας και ποτέ δεν το έχουμε διδαχτεί αυτό.

Η προγεννητική ψυχολογία είναι ένα μέσο που μπορεί να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση και να ανακαλύψει τα αίτια που μας κρατούν δέσμιους σε συμπεριφορές και (συν)αισθήματα που δεν είναι δικά μας.

“Μια γυναίκα κουβαλάει στη γέννα του παιδιού της την εμπειρία ολόκληρης της ζωής της, φτάνοντας μέχρι πίσω, στη δική της παιδική ηλικία και, ακόμη πιο πίσω, στη δική της γέννηση. Μας ενδιαφέρει το τι ξέρει κάθε γυναίκα για τη δική της γέννηση, επειδή συχνά υπάρχει σχέση ανάμεσα στο πώς γεννήθηκε η ίδια και στο πώς θα φέρει στον κόσμο το δικό της παιδί’’.  Michel Odent, Birth Revisited.

Η προγεννητική είναι μια μορφή θεραπευτικής προσέγγισης που σκοπό έχει να μας κατευθύνει σε μια πιο ικανοποιητική διαβίωση, και να μας μετατρέψει σε ανθρώπους που έχουν πάρει τον έλεγχο της ζωής τους.

Πολλές φορές στη ζωή μας συμβαίνουν  γεγονότα που δεν καταλαβαίνουμε ή που δεν έχουν λογική εξήγηση.

Κατά τη διάρκεια της σύλληψης το συναισθηματικό πεδίο και των δυο γονέων μεταφέρεται στο έμβρυο, γεγονός που μας κάνει να σκεφτούμε ότι πολλές φορές το άγχος, οι τυχόν φοβίες, η σκέψη ότι ίσως είναι καλύτερα να μην το κρατήσω αυτό το έμβρυο κ.α., μεταφέρονται στο έμβρυο και κατόπιν στην διάρκεια της ζωής του πυροδοτούνται αυτές οι μνήμες και δημιουργούν ανισορροπίες με την μορφή είτε ψυχολογικών καταστάσεων όπως, φόβος, άγχος, απόρριψη, πανικός, δυσκολία στις σχέσεις, αφωνία, κρίσεις πανικού κ.α. είτε με τη μορφή σωματικών εκδηλώσεων όπως, ταχυκαρδίες, εφίδρωση, πόνοι απροσδιορίστου αιτιολογίας, πονοκέφαλοι , κ.α.

Το ίδιο ισχύει και κατά τη διάρκεια του τοκετού στο πόσο καλά είναι η εγκυμονούσα στον ψυχολογικό τομέα και όχι μόνο.

Ένα επίσης καθοριστικό σημείο είναι αν έχει γίνει σωστή σύνδεση της μητέρας με το έμβρυο δηλαδή να έχει μείνει το έμβρυο στο στήθος της μητέρας μέχρι να σταματήσει να πάλλεται ο ομφάλιος λώρος και κατόπιν  να κόβεται, διότι αυτή η σύνδεση δεν επαναλαμβάνεται ποτέ  ξανά και είναι καθοριστικής σημασίας για την ομαλή εξέλιξη του ανθρώπου στη ζωή. Αυτή η άκρως ερωτική στιγμή χάνεται μια για πάντα και μετά παραπονιόμαστε γιατί δεν είναι εύκολη η σύνδεση μας με το σύντροφο που έχουμε επιλέξει.

Είναι περιττό να τονίσω ότι το ίδιο ισχύει κατά το μεγάλωμα του παιδιού, αναλόγως της ψυχικής ισορροπίας που βρίσκονται και οι δυο γονείς.

Δυσαρμονία στις σχέσεις, καυγάδες και φωνές, έλλειψη αγάπης και κατανόησης, ακατάλληλο περιβάλλον, κ.α. διαταράσσουν και δημιουργούν έλλειψη εμπιστοσύνης που στην ενήλικη ζωή τους θα είναι δύσκολο και θα χρειάζονται πολύ εργασία για να επανέλθουν σε μια πιο φυσιολογική ζωή.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι εάν αφήσουμε το νεογέννητο μωρό χωρίς χάδια, χωρίς την τρυφερότητα της μητέρας και κατόπιν του πατερά, την στοργή και την αγάπη το μωρό δύσκολα επιβιώνει.

Από πειράματα που έχουν γίνει σε ζώα όταν τους έδωσαν μόνο τροφή χωρίς να τα αγγίζουν, και χωρίς την παρουσία της μητέρας αυτά δεν κατάφεραν να επιβιώσουν.

Γίνεται σαφές ότι οι σχέσεις ξεκινούν κατά τη σύλληψη, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, και ολοκληρώνεται αυτή η διαδικασία στην  γέννα, και κατόπιν σαν μωρού, παιδιού, και έφηβου πλέον προς την ενήλικη ζωή του.

Αυτό σημαίνει πιο υγιείς γονείς προς όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης ύπαρξης. Και αυτό το θεωρώ χρέος μας προς τα παιδιά όλου του κόσμου, και ιδιαίτερα προς το δικό μας εσωτερικό παιδί που ίσως να το έχουμε αφήσει για χρόνια σε τέτοια παγωνιά.

Από το βιβλίο του Αθανασίου Καυκαλίδη “Η γνώση της μήτρας“
Ή ανακεφαλαίωση των εμπειριών της ενδομήτριας ζωής και της εξώθησης – γέννησης, καθίστα σαφές ότι και τα ανεπιθύμητα και τα ευπρόσδεκτα έμβρυα υπόκεινται σε μητρική απόρριψη. Η έννοια του όρου απορριπτική μήτρα περιλαμβάνει την ενδομήτρια απόρριψη και την απόρριψη της εξώθησης – γέννησης. Τα «ίχνη μνήμης» της απορριπτικής μήτρας που διατηρεί το εμβρυικό νευρικό σύστημα ενός  «Α» είναι συνυφασμένα με τα «ίχνη της μνήμης »του πρωτογόνου δέους. Η θεωρία των Κυμάνσεων παραδέχεται ότι οι συγκινήσεις, φόβος, οργή, κ.α. είναι αποτέλεσμα διέγερσης νευρώνων του μεταιχμιακού συστήματος και παραγωγής ειδικών νευροδιαβιβαστών φοβογόνον, οργηγόνων κ.α. Σε περίπτωση που μεταιχμιακοί νευρώνες μιας εγκυμονούσας γυναίκας παράγουν φοβογόνους ή άλλου είδους νευροδιαβιβαστές, οι τελευταίοι εισέρχονται στην αιματική κυκλοφορία και μέσω του ομφάλιου λώρου, στην κυκλοφορία του αίματος του εμβρύου, διεγείρουν εμβρυικούς μεταιχμιακούς νευρώνες και προκαλούν στο έμβρυο της διαταραχές που περιλαμβάνονται στον όρο απορριπτικά μητρικά μηνύματα – ερεθίσματα ή υποκειμενική συγκινησιακή κατάσταση που περιλαμβάνεται στον όρο αποδεκτική μήτρα.  Σελ. 60, 61 & 152,153 Εκδόσεις Ολκός 1980

Ιστορία της Προγεννητικής Ψυχολογίας

Το 1924 πρώτος ο Sandor Ferenzi, κοιτάζοντας το πρόσωπο κάποιων νεογέννητων, αντιλήφθηκε μια αντίσταση στη ζωή και σύμφωνα με τη δική του ερμηνεία, μια ευχή να επιστρέψουν στη γαλήνη και την ευτυχία που βίωναν, στη μήτρα της μητέρας τους. Ακόμη και στις μέρες μας, όπως περιγράφηκε στην παραπάνω περίπτωση, ανακαλύπτουμε το είδος της αντίστασης στην ανάληψη της ευθύνης για τη ζωή που περιγράφει ο Ferenzi. Αν και οι θεωρίες της ευτυχισμένης μήτρας και της καλής μητέρας έχουν από τότε μέχρι σήμερα διαψευσθεί, θα πρέπει ωστόσο να αποτίσουμε φόρο τιμής στη γενναιότητα που ο Ferenzi επέδειξε εκείνα τα χρόνια.

Μετά τον Ferenzi, ο αναλυτής Gutav Hans Graber, ανασήκωσε την κουρτίνα του συνειδητού, καθώς ισχυρίστηκε ότι τα παιδιά έχουν αναμνήσεις τόσο πριν όσο και μετά τη γέννηση τους. Ο Graber ίδρυσε την Διεθνή Ερευνητική Κοινωνία για την Προγεννητική Ψυχολογία.

Ο Otto Rank έθεσε τα θεμέλια της σύνδεσης τραυματικών εμπειριών και γέννησης. Ο Sigmunt Freud δημιούργησε το θεωρητικό οικοδόμημα πάνω στο οποίο στηρίχτηκε ο Rank. Και ο Nador Fodor, τη θεωρία του Rank για τις τραυματικές εμπειρίες περιγράφοντας τα διαδοχικά στάδια της ανάπτυξης. Πάνω από ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα, ένας γερμανός αναλυτής, ο M. Lietaert Peerbolte (1975) διατύπωσε την ύπαρξη μιας συνειδητότητας που αναπαύεται πριν την σύλληψη. Η έρευνά του αμφισβήτησε το από πού έρχεται η συνειδητότητα και τι γνωρίζουμε για αυτό.

Στην δεκαετία του 1970, ο Jon Turner και η σύζυγός του Troya Turner - Groot υπήρξαν οι σκαπανείς στην Θεραπεία της Προγεννητικής Μνήμης.

Το 1986, στο Badgastein, στην Αυστρία, το όραμα του Prof. Fedor-Freybergh , Επίτιμο Ισόβιο Πρόεδρο της Διεθνούς Κοινότητας της Προγεννητικής και Περιγεννητικής Ψυχολογίας και Ιατρικής και Καθηγητή της Παιδοψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Charles της Πράγας, οδήγησε στην αλλαγή του IS S P P του Graber και έτσι η ISPPM ( International Society of Prenatal & Perinatal Medicine ) έγινε πλέον μία Διεθνής Κοινωνία Προγεννητικής και Περιγεννητικής Ιατρικής που αγκαλιάζει όλους τους τομείς.

Μετά την δημιουργία της ISPPM στο Badgastein, o Dr. Thomas Verny στο Τορόντο του Καναδά ίδρυσε την Pre & Perinatal Psychology Association, που αργότερα μετονομάσθηκε σε Association for Pre and Perinatal Psychology and Health και έκανε το πρώτο μεγάλο βήμα να φέρει στον κόσμο δημοσίως τα ευρήματα για την παιδική ηλικία με το βιβλίο του The Secret Life of The Unborn Child .

Ο Dr David Chamberlain συνέχισε το έργο του με το βιβλίο του Babies Remember Birth , προσφέροντας τεράστια εμπειρία στην κατανόηση των παιδιών που γεννιούνται με καισαρική.

Ταυτόχρονα ο David Bodella έχει περιγράψει πώς η Προγεννητική Ψυχολογία μπορεί να ανακτήσει τη μη-λεκτική επίγνωση από τη γέννηση και πριν από αυτήν.

Η Προγεννητική στην Ελλάδα

Στη νεότερη Ελλάδα το επιστημονικό, ερευνητικό έργο για την ενδομήτρια ζωή αρχίζει με τη δουλειά του Αθανασίου Καυκαλίδη (1919-1987), ο οποίος ξεκινώντας το 1960 και για 25 περίπου χρόνια,  κάνοντας χρήση των ψυχοδηλωτικών LSD -25, psylocybine & ketamine hydrochloride μέσα από ψυχοθεραπευτική διαδικασία την οποία ονόμασε «Αυτοψυχογνωσία», οδηγήθηκε σε ευρήματα που συσχέτιζαν σοβαρές ψυχικές διαταραχές στην ενήλικη ζωή του ανθρώπου, με δυσάρεστες συναισθηματικές εμπειρίες κατά την ενδομήτρια ζωή.

Μέχρι το 1966, όταν παρουσίασε την εργασία του στο 4ο Συνέδριο Ψυχιατρικής στην Μαδρίτη, ήταν πεπεισμένος ότι το ενδομήτριο περιβάλλον ήταν ένας εντελώς ασφαλής χώρος για το έμβρυο.

Μέχρι το 1972 ο Α. Καυκαλίδης έβλεπε μόνο το πρότυπο: Ενδομήτρια ασφάλεια > τραύμα της γέννησης > επιθυμία επιστροφής στην ασφαλή μήτρα μέσα από την ερωτική πράξη ή οποιοδήποτε υποκατάστατό της.

Ασυνείδητα δε επέβαλε το μοντέλο αυτό και στους ασθενείς του. Μέχρι τη στιγμή που μια εικοσάχρονη κοπέλα σε μια συνεδρία με φωνή ιδιαίτερα ανήσυχη του είπε : «Νιώθω σα να είμαι στη μήτρα. Φοβάμαι πολύ.» Ο Καυκαλίδης την αντέκρουσε: «Πώς είναι δυνατόν να είσαι σε μια ασφαλή μήτρα και να φοβάσαι;»

Η απάντηση ήρθε σαν καταπέλτης: «Και συ πώς ξέρεις ότι ήμουν μια χαρά στη μήτρα;»

Η στιγμή αυτή υπήρξε σταθμός γιατί το αρχικό του μοντέλο έγινε στη συνέχεια : « Η μήτρα μπορεί να είναι αποδεκτική ή απορριπτική », το οποίο μοντέλο επίσης στη συνέχεια μετατράπηκε σε «η μήτρα μπορεί να είναι άλλοτε αποδεκτική κι άλλοτε ένας χώρος απόρριψης».

Στο βιβλίο του «Η γνώση της Μήτρας, εκδόσεις ΟΛΚΟΣ» , ο Α. Καυκαλίδης παρουσιάζει τα ευρήματά του, αποτέλεσμα της δουλειάς του σε 17 περιπτώσεις νευρωτικών ή/και ψυχωσικών φαινομένων. Στις συνεδρίες Αυτοψυχογνωσίας ο άνθρωπος βίωνε χαώδη τρόμο ή ευδαιμονία. Έτσι διέκρινε τα έμβρυα σε « Επιθυμητά » & « Ανεπιθύμητα ». Αλλά, αφού όλες οι περιπτώσεις πέρασαν από την απόρριψη από τη μήτρα στον τοκετό, τελικά όλες οι περιπτώσεις ταξινομήθηκαν κάτω από τον τίτλο « Απόρριψη ».

Ο Α. Καυκαλίδης μαζί με τον Grof και τον Lake είναι οι κύριοι εκπρόσωποι της ερευνητικής δουλειάς στο ενδομήτριο στάδιο που χρησιμοποίησαν ψυχοδηλωτικά.
Σύμφωνα με τον Grof οι συναισθηματικές και ψυχοσωματικές διαταραχές έχουν μια πολυεπίπεδη, πολυδιάστατη δομή με ρίζες στη ζωτική απειλή και αγωνία του τραύματος της γέννησης και το διαπροσωπικό πεδίο.

Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ

                                                                                                              
                                                                                                                                               Παναγιώτης Ψαρρός